blind story

สวัสดีครับเพื่อน ๆ สายไอทีทุกท่าน! กลับมาพบกับผม ป๊อกซ่าไอที กันอีกครั้ง! (แต่รอบนี้ เราขอพักเรื่อง Computer, Smart Phone, หรือปัญหาไอทีกันไว้ก่อน)

อย่าเพิ่งแปลกใจกันไปครับ หากบทความนี้จะดู "แหวกแนว" กว่าที่เคย เพราะปกติแล้วพื้นที่ตรงนี้ของผมจะเน้นเรื่องการแก้ปัญหา Windows, การตั้งค่าโปรแกรม, หรือการอัปเดตเทคโนโลยีล่าสุดของสมาร์ทโฟนเป็นหลัก แต่ระหว่างที่ผมกำลังสไลด์หน้าฟีด Facebook เพื่อหาข้อมูลไอทีต่าง ๆ นั่นแหละ ผมก็ได้ไปสะดุดเข้ากับโพสต์ที่น่าสะเทือนใจอย่างยิ่ง

เวลาที่เราเป็น“คนตาบอด” สิ่งที่เจอบ่อย ๆ มันไม่ได้มีแค่เรื่องการมองไม่เห็นเท่านั้นหรอกครับ แต่มันเต็มไปด้วยประสบการณ์แปลก ๆ คำถามเดิม ๆ ความคิดที่คนอื่นมีต่อเรา และบางทีก็เป็นมุมมองที่ทั้งน่าขำ ทั้งน่าคิดไปพร้อม ๆ กัน วันนี้ผมเลยอยากหยิบยกเอาบางคำถามที่ผมเจอค่อนข้างบ่อยมาเขียนให้อ่านกันครับ

บทความที่แล้วเราได้เขียนถึง มุมมองคนตาดีที่มีเพื่อนเป็นคนตาบอด กันไปแล้ว อีกหนึ่งปัญหาที่เราได้ข้อมูลจากเพื่อนตาบอดก็คือการถูกกระทำที่หยามหมิ่นศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์จากคนตาดีบางคน หรือพูดสั้นๆ คือการดูถูกนั่นเอง เกิดมาตาบอดก็แย่พออยู่แล้ว แต่ทำไมพวกเขาต้องมาประสบพบเจอกับคำพูดที่ทำร้ายจิตใจกันอีก ถ้าจะถามว่าเรื่องนี้สำคัญมากพอมั้ย? ที่จะหยิบยกมาเป็นประเด็นเราว่าสำคัญแน่นอน เพราะว่ามันส่งผลถึงทัศนคติ อารมณ์ และความรู้สึก ในอนาคตอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

ความปรารถนาของคนพิการคือการได้เป็นส่วนหนึ่งของสังคม เมื่อวานนี้ผมได้อ่านโพสต์ของกลุ่ม Unseen Horizon แล้วรู้สึกสะท้อนใจมาก ผมเองก็เคยมีความฝันที่จะเรียนคอมพิวเตอร์เพื่อสร้างสรรค์อะไรบางอย่างให้กับผู้พิการทางการเห็น แม้ว่าตอนนี้ความฝันนั้นจะยังไม่เป็นจริง แต่ผมก็ยังเชื่อมั่นเสมอว่า เทคโนโลยีเป็นสิ่งที่จะเปลี่ยนโลกใบนี้ได้

“ประโยคสั้น ๆ วันนั้น…ทำให้ผมจำไปทั้งชีวิต”

ประมาณสิบปีก่อน…ผมทำงานอยู่ร้านนวดชื่อดังแถวนวมินทร์

วันหนึ่ง…ผมกับน้องสาวชวนกันไปเดินตลาดบางกะปิ

พอเดินถึงห้างใหญ่ใกล้ ๆ กัน ก็ได้ยินเสียงเล็ก ๆ ดังแข่งกันอยู่หน้าห้าง — เสียงลูกหมาหลายตัวส่งเสียงร้องคิกคัก

ผมเป็นคนรักหมามาก พอได้ยินก็เหมือนหัวใจถูกดึงเข้าไปหา

น้องสาวจูงมือผมเข้าไปใกล้ แล้วจับมือผมไปวางบนตัวลูกหมาตัวหนึ่ง…

ขนนุ่ม… อุ่น… ตัวเล็กจนพอดีอุ้งมือ

มันน่ารักจนหัวใจผมเต้นแรง เหมือนมันกำลังบอกว่า “พาฉันกลับบ้านนะ”

ตั้งแต่จำความได้ เราเห็นภาภคนตาบอดตามที่สาธารณะต่างๆ เช่น ตามถนน ตามตลาดนัด โรงภาพพยนตร์ฯ ซึ่งภาพที่เราเห็นก็คือ บ้างก็แต่งตัวมอมแมม สกปรก บ้างก็ถือขันหนึ่งใบนั่งตรงสะพานลอย บ้างก็ถือกล่องหนึ่งใบเพื่อสมาคมและทุนอาหารกลางวันและถือไมท์ร้องเพลง เพราะบ้าง ไม่เพราะบ้าง ยอมรับว่าเราเห็นแล้วสงสารจึงให้เงินจำนวนไม่มากมายอะไร บ้างก็สิบบาทยี่สิบบาท คิดว่านี่คือการให้หรือทำบุญอีกรูปแบบหนึ่งแล้วก็เดินจากไป

ชีวิตผมไม่มีอะไรซับซ้อน

ผมเป็นคนตาบอด ใช้ชีวิตอยู่กับเสียงและจังหวะประจำวัน

ทุกเช้า ผมนั่งรถไฟฟ้าสีชมพูจากศรีรัช ต่อสายสีเขียวที่วัดพระศรี ไปลงชิดลม เย็นก็ย้อนเส้นเดิมกลับ วนอยู่อย่างนี้…ทุกวัน

ผมฟังเสียงของเมือง ฟังเสียงฝีเท้าคน ฟังเสียงการมีชีวิต ผมจำจังหวะได้หมด

เสียงเปิดประตูรถ เสียงประกาศสถานี เสียงหายใจของคนที่ยืนข้าง ๆ

วันนั้นเหมือนทุกวัน — จนกระทั่งเบาะข้าง ๆ ว่าง แล้วมีผู้ชายวัยรุ่นคนนึงมานั่งลง

สวัสดีครับเพื่อนๆ ชาว Blind Living ทุกคน วันนี้ผมมีเรื่องราวความฝันที่เป็นจริงมาเล่าให้ฟังครับ มันอาจจะยาวหน่อยนะครับ แต่อยากจะแชร์ประสบการณ์จริงๆ ของผม ในฐานะชายตาบอดคนหนึ่งที่หลงใหลในเทคโนโลยี และเพิ่งทำภารกิจครั้งใหญ่ที่สุดในชีวิตสำเร็จ คือการเดินทางข้ามจังหวัดเพื่อไปรับโน้ตบุ๊กคู่ใจเครื่องใหม่ เรื่องราวทั้งหมดที่ผมจะเล่าต่อไปนี้ คือสิ่งที่เกิดขึ้นจริงกับผมทุกประการ หวังว่ามันจะเป็นแรงบันดาลใจให้ใครหลายๆ คนที่กำลังไล่ตามความฝันของตัวเองอยู่นะครับ

ผมเชื่อว่าหลายคนที่มีความบกพร่องทางการมองเห็น โดยเฉพาะคนตาบอดแบบผม ไม่ว่าจะอยู่ในวัยไหน ถ้าต้องออกเดทกับใครสักคน ไม่ว่าจะเป็นคนที่เพิ่งรู้จักหรือกำลังคบหากันอยู่ ย่อมต้องรู้สึกตื่นเต้นเป็นธรรมดา เพราะการเดทคือช่วงเวลาสั้น ๆ ที่เราต้องเปิดเผยตัวตนให้คนตรงหน้ารับรู้ และอาจเป็นช่วงเวลาที่ตัดสินว่าเธอจะอยากรู้จักเราต่อหรือไม่

บทความนี้ผมจึงอยากแบ่งปันประสบการณ์จริงและเทคนิคเล็ก ๆ ที่ผมใช้ในการออกเดท เพื่อให้คนตาบอดอย่างเราได้แสดงเสน่ห์ในแบบของตัวเอง และสำหรับใครก็ตามที่อยากเรียนรู้การออกเดทแบบใส่ใจ ไม่ใช่แค่ใส่สูทแล้วหวังผล ผมว่าความรู้ที่ผมนำมาแบ่งปันอาจจะช่วยคุณได้ไม่มากก็น้อยครับ

เพื่อนตาบอดหลายคนเคยคุยกันถึงประเด็นที่คนตาดีชอบถามอะไรคนตาบอดแปลกๆ เป็นต้นว่า อาบน้ำเองไหม กินข้าวได้ไหม ซึ่งคนตาบอดมองว่าคำถามเหล่านี้ประหลาดเหลือเชื่อในความคิดพวกเขา วันนี้เลยอยากมาเล่าวิธีเทียบกันง่ายๆ ให้คนตาดีได้ทราบกันสักเล็กน้อย เอาจริงส่วนตัวเข้าใจทางฝั่งตรงข้ามเหมือนกันที่ถามแบบนั้น หลายคนมักจะคิดว่าแค่เสียดวงตาก็อาจไม่สามารถทำอะไรในชีวิตได้ตามปกติเลย แต่ถ้าพิจารณาดีๆ จะพบว่าเปล่าเป็นอย่างนั้นแม้แต่น้อยค่ะ

“เป็นคนพิการทำไมไม่อยู่แต่บ้าน ออกมาข้างนอกให้ลำบากตัวเอง เป็นภาระคนอื่นทำไม!”

“เป็นคนพิการทำไมไม่อยู่เฉยๆ มาแย่งงานเขาทำทำไม!”

ในสังคมไทยที่นานาประเทศกล่าวขานว่า คนไทยใจดี แต่ไม่น่าเชื่อที่ยังมีคนจำนวนหนึ่งคิดแบบนี้กับเพื่อนร่วมสังคมด้วยกัน แม้อีกฝ่ายจะเป็นคนพิการ ก็เป็นมนุษย์มีชีวิต มีความรู้สึก และเพราะมีชีวิตไม่ต่างจากคนอื่นจึงต้องหาเลี้ยงตัวเพื่อให้อยู่รอดเช่นกัน ในเรื่องของความรู้สึก คนพิการก็อยากมีอิสระ อยากได้รับความสุขไม่ต่างจากคนทั่วไป จึงต้องออกจากบ้านหาประสบการณ์ หาความบันเทิง เข้าสังคมบ้างเป็นธรรมดา

จากเด็กเรียนดีติดท็อป 3 ของชั้นมาตลอด สุขภาพร่างกายแข็งแรง ใครจะไปคิดว่าวันหนึ่งชะตาจะพลิกผัน กลายเป็นคนตาบอดสนิทเพียงไม่กี่วัน ณ ที่นี้ขอไม่พูดถึงว่าต้นสายปลายเหตุคืออะไร แค่อยากแบ่งปันประสบการณ์ที่ว่า “อย่าประมาทชีวิตเลย วันดีคืนดีชีวิตคุณอาจตาลปัตรกลับหน้ามือเป็นหลังมือเมื่อไหร่ก็ได้เช่นกัน”

อย่าดูถูกดูแคลนชีวิตใคร ถ้าวันนั้นของคุณเกิดขึ้น คุณอาจแทบกระอักเลือด เพราะมุมมองที่เคยมีต่อคนอื่นย้อนกลับมาสะท้อนตัวเอง โชคดีที่ตอนมองเห็นฉันไม่ได้ขนาดนั้น แต่ยอมรับว่าเคยเล่นล้อเลียนคนตาบอดด้วยความสนุกสนานในวัยเยาว์ แล้วเป็นไงล่ะ เวรกรรมคืนสนอง รสชาติชีวิตใหม่เกิดขึ้นในอีกไม่กี่ปีต่อมา

เขายืนหันซ้ายหันขวาพยายามจับสำเนียงใดก็ตามที่จะลอดเม็ดฝนกระหน่ำมาให้ได้ยิน มือหนึ่งถือร่ม อีกมือกำด้ามไม้เท้าขาวไว้มั่น เกร็งชนิดจะให้หนึ่งในสองหลุดไปมิได้เป็นอันขาด

"คุณ!"

มีเสียงเรียกแว่วมากับสายฝน ยกร่มสูงขึ้นอีกนิดเพื่อฟังว่ามาจากทางไหน ไม่ได้ยิน แม้ฝีเท้าก็ไม่ได้ยิน กระทั่งเจ้าของเสียงเดินฝ่าม่านน้ำเข้ามาใกล้ ดวงตาที่ยังพอจับแสงได้บ้างจึงรับภาพเงาข้างขอบร่ม

"เป็นอะไรหรือเปล่าคะ ให้ช่วยไหม"

เขารู้สึกว่าริมฝีปากแย้มออกเป็นยิ้มอย่างสำนึกขอบคุณที่สุด

"ขอโทษนะฮะ ไม้เท้าผมติดอยู่ตรงซอกตะแกรงท่อ ช่วยผมงัดหน่อยได้ไหมฮะ"

            เคยมีคนกล่าวไว้ว่า มนุษย์เกิดมาเป็นลูกธนูบนคันศร การเลี้ยงดูคือสายพาดรอวันปล่อยให้หลุดจากแหล่ง ซึ่งก็หมายถึงพ่อแม่ ครูบาอาจารย์ หรือใครก็ตามแต่ในฐานะผู้อบรมดูแล มีหน้าที่ทำให้เราขับเคลื่อนได้ ไม่พุ่งย้อนกลับมาอยู่กับที่ ไม่หัก และไม่เสียบผิดเป้าหมาย หากจะมีอะไรต่างกันระหว่างคนกับลูกธนู ก็ตรงที่ธนูดอกนี้มีชีวิต มีทางอยากเลือกเดิน ซึ่งอาจตรงหรือไม่ตรงกับเป้าหมายของคนน้าวสายก็ได้

หลายครั้งที่มีคนถามผมว่า "โลกใจดีกับความตาบอดของผมไหม?"

และทุกครั้งผมมักจะตอบว่า "โลกมันมีมืด มีสว่าง มันไม่ได้ใจดีทุกครั้ง แต่มันก็ไม่ได้ใจร้ายจนทำให้เราไม่อยากอยู่บนโลกใบนี้"

แน่นอนว่าบางขณะผมเองก็เคยคิดว่าความตาบอดมันคือโชคร้าย แต่พอเราคิดว่ามันโชคร้ายแล้วยังไงต่อ เพราะสุดท้ายแล้วเราต้องอยู่กับมันไปตลอดชีวิต แทนที่เราจะมาเสียสุขภาพจิตกับมัน มาตัดท้อให้กับอะไรที่แก้ไขไม่ได้ แล้วทำไมเราไม่หาวิธีอยู่ร่วมกับความตาบอดให้มีความสุข ทำไมไม่มองหาข้อดีของมันล่ะ?

         เรื่องที่เขียนขึ้นเป็นเหตุการณ์ที่เราเคยเจอ และส่วนใหญ่จะเป็นความรู้สึกของเรา อาจจะไม่ถูกใจก็ต้องขอโทษด้วยนะ

           สำหรับคนตาบอดไม้เท้าขาวนั้นเป็นเครื่องที่ช่วยนำทาง ไม่ใช่ว่ามันจะช่วยบอกว่าเราควรทที่จะไปทางไหนหรอก แต่มันช่วยให้คนตาบอดอย่างเรารู้ว่าทางไหนที่สามารถเดินได้ ทางไหนที่มีสิ่งกีดขวางบ้าง แล้วก็ยังช่วยทำให้คนอื่นรู้ด้วยว่าเรามองไม่เห็น

เวลาคนตาปกติเลือกซื้อของ นอกจากเรื่องความต้องการหรือราคาแล้ว อีกสิ่งหนึ่งที่เป็นปัจจัยสำคัญก็คงจะเป็นตัวสินค้าเอง ว่ามีลักษณะแบบไหน คุณภาพเป็นยังไง สวยงามถูกใจหรือไม่

แต่เมื่อเป็นการเลือกซื้อสินค้าของคนตาบอด ซึ่งไม่อาจมองเห็นตัวสินค้าได้ หลายคนคงจะสงสัยว่า แล้วเมื่อมองไม่เห็น คนตาบอดใช้อะไรเป็นเกณว่าจะซื้อหรือไม่ซื้อ เพราะไม่มีทางรู้ได้เลย ว่าสินค้าตัวนั้นมันสวยหรือไม่สวย ถูกใจหรือไม่ถูกใจ

ก่อนอื่นเราจะต้องแบ่งประเภทของสินค้าที่คนตาบอดต้องการซื้อก่อนว่า สินค้าชิ้นนั้น เป็นประเภทของใช้หรือเสื้อผ้า เพราะคนตาบอดจะมีเกณในการเลือกที่แตกต่างกันออกไป

คอมพิวเตอร์ อาจเป็นแค่เครื่องมือที่ใช้สำหรับทำงาน หรือหาความสนุกของคนปกติ

สมาร์ตโฟนอาจเป็นแค่อุปกรณ์อำนวยความสะดวกชนิดหนึ่ง ที่คนทั่วไปก็ใช้กัน

แต่ทั้งหมดที่ผมว่าไปมันจะเป็นมากกว่านั้น เมื่อคนตาบอดเป็นคนใช้มัน

แต่ก่อนไม่ว่าคนตาบอดจะทำอะไร เช่นอ่านหนังสือ ดูหนัง ฟังเพลง ก็ดูเหมือนจะยุ่งยากไปหมด เพราะเทคโนโลยีที่เกี่ยวกับสื่อจำพวกนี้ยังพัฒนาไม่มากพอ คนตาบอดจึงไม่สามารถใช้งานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ

หากเมื่อเวลาหมุนเวียนเปลี่ยนผ่านโลกเข้าสู่ยุคที่เทคโนโลยีเป็นปัจจัยอีกประการที่สำคัญต่อการใช้ชีวิตของมนุษย์ อุปสรรคต่างๆ ที่คนตาบอดเคยประสบก็เริ่มลดน้อยถอยลงไปเรื่อยๆ

ไม้เท้าสีขาว ที่เราเห็นคนตาบอดใช้คลำทางอยู่บ่อยๆ เคยสงสัยหรือไม่ ว่ามันมีที่มาที่ไปอย่างไร? มีมาตั้งแต่เมื่อไหร่? ใครเป็นคนเริ่มใช้?

ประวัติศาสตร์ไม้เท้าคนตาบอดเริ่มขึ้นเมื่อหลายศตวรรษก่อน เดิมทีอุปกรณ์ประเภทไม้เท้า หรือไม้เป็นแท่งๆนั้นถูกใช้เพื่อประโยชน์หลายอย่างด้วยกัน ทั้งเป็นสัญลักษณ์การเดินทางของกองทัพทหาร ทั้งใช้ต้อนฝูงสัตว์ ทั้งเคลียร์ถนน ทั้งใช้ช่วยพยุงตัวเวลาเดินขึ้นเขา ฯลฯ ที่จริงแล้ว แม้ทุกวันนี้ก็ยังมีการใช้งานแบบนี้อยู่

ในยุคที่โทรศัพท์เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตของคนเรา อุปกรณ์ที่สำคัญอีกอย่างที่แต่ละคนควรจะมีติดตัวกันเอาไว้นั่นก็คือหูฟังหรือสมอลทอร์ค (SMALL TALK) ซึ่งข้อดีข้อเสียก็มีต่างกันไปในแต่ละยี่ห้อที่ท่านเลือกใช้

ที่เกริ่นเรื่องหูฟังขึ้นมาก็เพราะว่า ในบทความนี้ เราจะมาพูดกันเรื่อง “หูฟัง” ว่าทำไมมันถึงสำคัญกับคนตาบอด ทั้งที่หากเป็นคนตาปกติ หูฟังมันก็แค่หูฟัง จะมีหรือไม่มีก็ไม่เห็นสำคัญอะไร

เมื่อเราพูดถึงคนตาบอดหรือผู้พิการทางสายตา สิ่งหนึ่งที่หลายคนอยากรู้และสงสัยนั่นก็คือ หากในสังคมทั่วไปไม่มีโรงเรียนเฉพาะทางที่เปิดสอนคนตาบอด แล้วเด็กที่มีความบกพร่องทางการเห็นจะสามารถเรียนหนังสือ หรือการฝึกทักษะต่างๆ ในชีวิตประจำวันได้จากที่ไหน

ไม่รู้ว่าคนส่วนใหญ่จะมองว่าแปลกหรือไม่ แต่เท่าที่รู้ การที่คนปกติมองเห็นคนตาบอดนั่งอยู่ในร้านอาหาร ไม่ว่าจะเป็นร้านทั่วไป หรือสถานบริการตอนกลางคืนก็ตาม ก็มักจะเกิดความประหลาดใจเสมอ

หากคนตาบอดไปกับเพื่อนที่มองเห็นหรือกับครอบครัว ความประหลาดใจนั้นก็อาจจะคงอยู่ไม่นานแล้วเลิกประหลาดใจไป ทว่าเมื่อไหร่ก็ตามที่เห็นคนตาบอดไปกับคนตาบอดกันเอง…ความแปลกประหลาดใจกึ่งสงสัยก็จะบังเกิดขึ้นแก่ผู้ที่พบเห็นบางคนในทันที

คนตาบอดที่ช่วยเหลือตัวเองได้หรือมีทักษะการใช้ชีวิต จะไม่ค่อยได้อยู่บ้านตัวเอง

หากเราพูดถึง “คนตาบอด” ส่วนใหญ่แล้ว หากเราสังเกตดีๆ จะพบว่า ตามเมืองใหญ่ต่างๆ มักจะมีคนตาบอดอยู่กันมาก ตัวอย่างเช่นกรุงเทพฯ และจังหวัดใหญ่อื่นๆ ที่การคมนาคมสะดวกสบาย มีรถสาธารณะให้บริการ

ถามว่าทำไมถึงเป็นแบบนั้น นั่นก็เพราะ คนตาบอดก็ไม่ต่างจากคนทั่วไป ต้องทำมาหากินไม่ต่างกัน ดังนั้นเมื่อมีความเจริญที่ไหน ก็จะมีทางทำมาหากินที่นั่น คนคอยช่วยก็มาก บริการด้านต่างๆ ก็ต้องพร้อมกว่าจังหวัดหรืออำเภอเล็กๆ ที่ขาดการคมนาคมที่ดีและมีคนน้อย

คนพิการทางสายตาในมุมมองของคนในสังคมนั้นมักแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับประสบการณ์ตรงของแต่ละคน แม้ว่าในความเป็นจริงแล้วคนพิการทางสายตาเป็นเพียงคนที่สูญเสียความสามารถทางการเห็น หากความสามารถด้านอื่นยังอยู่ครบ ที่สำคัญเมื่อมีการพัฒนาเทคโนโลยีขึ้นมาเพื่อชดเชยความสามารถด้านการเห็นด้วยแล้ว คนพิการทางสายตาอาจกลายเป็นคนที่มีความสามารถโดดเด่นด้วยซ้ำไป