คนตาบอด

คนมองเห็นหลายคนมักไม่แน่ใจว่าถ้าต้องอธิบายภาพ หรืออธิบายอะไรสักอย่างให้คนตาบอดฟังแล้วเข้าใจควรบอกอย่างไร หลายครั้งเกรงว่าถ้าพูดไปแล้วคนตาบอดจะเข้าใจไหม จะนึกภาพออกหรือเปล่า ถ้าเป็นคนตาบอดที่เคยมองเห็นมาช่วงหนึ่งก็จะง่ายหน่อย เพราะเคยมีประสบการณ์เห็นสิ่งมากมายมาแล้ว เวลาพูดถึงสี ถึงลักษณะบางอย่างก็จะนึกออกได้ง่ายกว่า แต่จริงๆ จะบอกว่าสำหรับคนตาบอดแต่กำเนิดเองก็อาจไม่ยากอย่างที่คิด มีข้อแม้ว่าเขาคนนั้นจะต้องโตระดับหนึ่ง มีประสบการณ์จับสัมผัสสื่อ สัมผัสสิ่งต่างๆ มาแล้วพอสมควรด้วยค่ะ

ผมเชื่อว่าหลายคนที่มีความบกพร่องทางการมองเห็น โดยเฉพาะคนตาบอดแบบผม ไม่ว่าจะอยู่ในวัยไหน ถ้าต้องออกเดทกับใครสักคน ไม่ว่าจะเป็นคนที่เพิ่งรู้จักหรือกำลังคบหากันอยู่ ย่อมต้องรู้สึกตื่นเต้นเป็นธรรมดา เพราะการเดทคือช่วงเวลาสั้น ๆ ที่เราต้องเปิดเผยตัวตนให้คนตรงหน้ารับรู้ และอาจเป็นช่วงเวลาที่ตัดสินว่าเธอจะอยากรู้จักเราต่อหรือไม่

บทความนี้ผมจึงอยากแบ่งปันประสบการณ์จริงและเทคนิคเล็ก ๆ ที่ผมใช้ในการออกเดท เพื่อให้คนตาบอดอย่างเราได้แสดงเสน่ห์ในแบบของตัวเอง และสำหรับใครก็ตามที่อยากเรียนรู้การออกเดทแบบใส่ใจ ไม่ใช่แค่ใส่สูทแล้วหวังผล ผมว่าความรู้ที่ผมนำมาแบ่งปันอาจจะช่วยคุณได้ไม่มากก็น้อยครับ

เพื่อนตาบอดหลายคนเคยคุยกันถึงประเด็นที่คนตาดีชอบถามอะไรคนตาบอดแปลกๆ เป็นต้นว่า อาบน้ำเองไหม กินข้าวได้ไหม ซึ่งคนตาบอดมองว่าคำถามเหล่านี้ประหลาดเหลือเชื่อในความคิดพวกเขา วันนี้เลยอยากมาเล่าวิธีเทียบกันง่ายๆ ให้คนตาดีได้ทราบกันสักเล็กน้อย เอาจริงส่วนตัวเข้าใจทางฝั่งตรงข้ามเหมือนกันที่ถามแบบนั้น หลายคนมักจะคิดว่าแค่เสียดวงตาก็อาจไม่สามารถทำอะไรในชีวิตได้ตามปกติเลย แต่ถ้าพิจารณาดีๆ จะพบว่าเปล่าเป็นอย่างนั้นแม้แต่น้อยค่ะ

การเข้าถึงบริการทางการเงินถือเป็นสิทธิพื้นฐานของพลเมืองทุกคน แต่ในความเป็นจริง กลุ่มคนตาบอดยังคงเผชิญอุปสรรคมากมายในการทำธุรกรรมกับธนาคาร ซึ่งเป็นปัญหาที่ดำรงอยู่มานานโดยไม่ได้รับการแก้ไขอย่างจริงจัง อุปสรรคเหล่านี้ส่วนใหญ่มักเกิดจากทัศนคติ ความไม่เข้าใจ หรือการขาดระบบรองรับที่เหมาะสม ทั้งที่ในทางกฎหมาย คนตาบอดก็มีสถานะความเป็นบุคคลและมีความสามารถทางนิติกรรมไม่ต่างจากคนทั่วไป

“เป็นคนพิการทำไมไม่อยู่แต่บ้าน ออกมาข้างนอกให้ลำบากตัวเอง เป็นภาระคนอื่นทำไม!”

“เป็นคนพิการทำไมไม่อยู่เฉยๆ มาแย่งงานเขาทำทำไม!”

ในสังคมไทยที่นานาประเทศกล่าวขานว่า คนไทยใจดี แต่ไม่น่าเชื่อที่ยังมีคนจำนวนหนึ่งคิดแบบนี้กับเพื่อนร่วมสังคมด้วยกัน แม้อีกฝ่ายจะเป็นคนพิการ ก็เป็นมนุษย์มีชีวิต มีความรู้สึก และเพราะมีชีวิตไม่ต่างจากคนอื่นจึงต้องหาเลี้ยงตัวเพื่อให้อยู่รอดเช่นกัน ในเรื่องของความรู้สึก คนพิการก็อยากมีอิสระ อยากได้รับความสุขไม่ต่างจากคนทั่วไป จึงต้องออกจากบ้านหาประสบการณ์ หาความบันเทิง เข้าสังคมบ้างเป็นธรรมดา

คนตาบอดมีสเปคหรือไม่? นี่คงเป็นคำถามที่ใครหลายคนสงสัยและอยากรู้

โดยหลักแล้วนั้นคนตาบอดก็มีความรักได้ไม่ต่างจากคนที่ตาไม่บอดเลย ซึ่งจากเรื่องนี้เราจะเห็นอยู่แล้วว่าในสังคมคนตาบอดหลายคนก็มีแฟน มีครอบครัว แต่งงานมีลูก แล้วก็ได้ใช้ชีวิตกับคู่รักของตนเองอย่างดี แต่ในประเด็นดังกล่าวนี้หลายคนก็คงอยากจะรู้ว่าคนตาบอดมีสเปคหรือไม่ รสนิยมเป็นอย่างไรหรือแค่ใจก็อยู่กันได้แล้วไม่ต้องคิดอะไรมาก หรือคนตาบอดเลือกจากปัจจัยใดบ้าง โดยเรื่องนี้ตัดเรื่องการเป็นแฟนจากภายในเช่นเรื่องลักษณะนิสัยข้อดีข้อเสียอื่นใดทั้งหมดนะครับ เพราะเราจะคุยกันแต่ในเรื่องรสนิยมและความชอบเท่านั้น

แม้ในปัจจุบันจะมีการจ้างงานคนพิการตามมาตรามากขึ้นก็จริง แต่ทั้งนี้ก็เห็นหลายๆบริษัทเช่นกันเลือกที่จะไม่จ้างงานคนพิการที่ผมจะเรียกมันว่าเป็นการจ้างแรงงาน ทั้งนี้ผมจะขอพูดถึงอยู่ 2 มาตราด้วยกันคือ

มาตรา 33 วางหลักว่า “เพื่อประโยชน์ในการส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ให้นายจ้างหรือเจ้าของสถานประกอบการ และหน่วยงานของรัฐรับคนพิการเข้าทำงานตาม ลักษณะของงานในอัตราส่วนที่เหมาะสมกับผู้ปฏิบัติงานในสถานประกอบการหรือหน่วย งานของรัฐ ทั้งนี้ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงานออกกฎกระทรวงกำหนดจำนวนที่ นายจ้างหรือเจ้าของสถานประกอบการ และหน่วยงานของรัฐจะต้องรับคนพิการเข้าทำงาน”.

จากเด็กเรียนดีติดท็อป 3 ของชั้นมาตลอด สุขภาพร่างกายแข็งแรง ใครจะไปคิดว่าวันหนึ่งชะตาจะพลิกผัน กลายเป็นคนตาบอดสนิทเพียงไม่กี่วัน ณ ที่นี้ขอไม่พูดถึงว่าต้นสายปลายเหตุคืออะไร แค่อยากแบ่งปันประสบการณ์ที่ว่า “อย่าประมาทชีวิตเลย วันดีคืนดีชีวิตคุณอาจตาลปัตรกลับหน้ามือเป็นหลังมือเมื่อไหร่ก็ได้เช่นกัน”

อย่าดูถูกดูแคลนชีวิตใคร ถ้าวันนั้นของคุณเกิดขึ้น คุณอาจแทบกระอักเลือด เพราะมุมมองที่เคยมีต่อคนอื่นย้อนกลับมาสะท้อนตัวเอง โชคดีที่ตอนมองเห็นฉันไม่ได้ขนาดนั้น แต่ยอมรับว่าเคยเล่นล้อเลียนคนตาบอดด้วยความสนุกสนานในวัยเยาว์ แล้วเป็นไงล่ะ เวรกรรมคืนสนอง รสชาติชีวิตใหม่เกิดขึ้นในอีกไม่กี่ปีต่อมา

เนื่องจากเราได้ผ่านวันแรงงานซึ่งเป็นวันสำคัญของชาวแรงงานไปแล้ว ดังนั้นในบทความนี้เอง กระผมใคร่จะได้ขอพูดถึงการจ้างงานคนพิการซึ่งผมเคยวางแผนไว้นานแล้วว่าจะเขียนซักหน่อย

ก่อนที่จะมีการวิเคราะห์ว่ามันเป็นเพราะเหตุใด ผมก็อยากจะยกกฎหมายเพื่อให้เกิดความเข้าใจในเจตนาที่จะสื่อเสียก่อน

พระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. 2550 แก้ไขล่าสุด พ.ศ. 2556 ได้มีมาตราที่เกี่ยวกับการจ้างงานคนพิการดังที่จะกล่าวโดยสังเขปดังนี้คือ

วันนี้นั่งว่าง ๆ ในยามบ่าย อยู่ในช่วงที่ไม่มีงานอะไรเร่งด่วน ผมจึงได้พิจารณาอะไรหลาย ๆ อย่าง วันนี้เลยนั่งค้นหาข้อมูลและคิดอะไรตามประสาคนสมองไม่อยู่นิ่ง และได้สังเกตความเป็นไปของชีวิต โดยใช้ฐานคิดมาจากความตาบอดของตนเอง ย้ำว่าเป็นเพียงฐานคิดแบบคนตาบอดของตนเอง อาจมีการค้นหาข้อมูลเล็กน้อยมาประกอบเท่านั้น

เนื่องเพราะในสังคมมีความหลากหลาย และผมก็เป็นคนคนหนึ่งที่อยู่ในสังคมทั่วไป เนื่องจากความแตกต่างกันของเพื่อนมนุษย์ ความสงสัยบางอย่างจึงเกิดขึ้น

หลายคนที่ใช้แอปพลิเคชันยอดฮิตในการช่วยคนตาบอดอธิบายสิ่งต่างๆ แทนดวงตาในชีวิตประจำวันอย่าง Be My Eyes คงจะพบกับฟีเจอร์ Groups กันได้ไม่ยาก แต่ก็คงยังไม่เข้าใจว่า เจ้าฟีเจอร์ Groups นี้มีไว้ทำอะไรกันแน่ ดังนั้นวันนี้ทาง Blind Living จะมาขอแนะนำการใช้งานให้เข้าใจกันแบบง่ายๆ

เคยสังเกตหรือไม่ เวลาเราใช้ NVDA อ่านเว็บในโหมด Browse Mode ปกติ ถ้าเลือกข้อความด้วย Shift+ลูกศร แล้วกด Ctrl+C คัดลอก เราจะได้แค่ตัวหนังสือล้วนๆ ไม่มีรูปแบบตารางหรือลิงก์ติดมาด้วย แต่โหมด Native Selection จะช่วยให้เราคัดลอกข้อความแบบมีรูปแบบเหมือนคนทั่วไปเห็นบนหน้าจอได้ เช่น เมื่อนำไปวางใน Word หรือ Excel ตารางจะยังเป็นตาราง ลิงก์ก็ยังคลิกได้ เป็นต้น

PPA Tatip เป็นเสียงอ่านหน้าจอภาษาไทยที่ไม่สามารถทำงานได้ด้วยตัวเอง หากแต่ต้องทำงานร่วมกับโปรแกรม Jaws For Windows หรือ NVDA ดังนั้นเมื่อเราต้องการใช้งานจึงต้องทำงานติดตั้งและตั้งค่าเพิ่มเติมบางส่วน จึงจะใช้ PPA Tatip ได้ ซึ่งวันนี้ผมก็มีวิธีการทำเบื้องต้นมาฝากกันครับ

สำหรับวิธีการติดตั้ง ก่อนอื่นเราต้องแตกไฟล์ PPA Tatip ที่ ดาวน์โหลด มาก่อนครับ

เมื่อแตกไฟล์เสร็จแล้ว ให้เข้าไปหาไฟล์ Setup_tatip.exe

PPA Tatip เป็นเสียงอ่านหน้าจอภาษาไทยที่ไม่สามารถทำงานได้ด้วยตัวเอง หากแต่ต้องทำงานร่วมกับโปรแกรม Jaws For Windows หรือ NVDA ดังนั้นเมื่อเราต้องการใช้งานจึงต้องทำงานติดตั้งและตั้งค่าเพิ่มเติมบางส่วน จึงจะใช้ PPA Tatip ได้ ซึ่งวันนี้ผมก็มีวิธีการทำเบื้องต้นมาฝากกันครับ

สำหรับวิธีการติดตั้ง ก่อนอื่นเราต้องแตกไฟล์ PPA Tatip ที่ ดาวน์โหลด มาก่อนครับ

เมื่อแตกไฟล์เสร็จแล้ว ให้เข้าไปหาไฟล์ Setup_tatip.exe

การทำงานในยุคปัจจุบัน สิ่งที่ขาดไม่ได้เลยคือคอมพิวเตอร์ ไม่ว่าแบบตั้งโต๊ะหรือพกพา ดังนั้นทักษะการใช้อุปกรณ์หรือเทคโนโลยีเหล่านี้จึงถือเป็นสิ่งสำคัญ นั่นหมายรวมไปถึงกลุ่มแรงงานคนพิการด้วยเช่นกัน

เขายืนหันซ้ายหันขวาพยายามจับสำเนียงใดก็ตามที่จะลอดเม็ดฝนกระหน่ำมาให้ได้ยิน มือหนึ่งถือร่ม อีกมือกำด้ามไม้เท้าขาวไว้มั่น เกร็งชนิดจะให้หนึ่งในสองหลุดไปมิได้เป็นอันขาด

"คุณ!"

มีเสียงเรียกแว่วมากับสายฝน ยกร่มสูงขึ้นอีกนิดเพื่อฟังว่ามาจากทางไหน ไม่ได้ยิน แม้ฝีเท้าก็ไม่ได้ยิน กระทั่งเจ้าของเสียงเดินฝ่าม่านน้ำเข้ามาใกล้ ดวงตาที่ยังพอจับแสงได้บ้างจึงรับภาพเงาข้างขอบร่ม

"เป็นอะไรหรือเปล่าคะ ให้ช่วยไหม"

เขารู้สึกว่าริมฝีปากแย้มออกเป็นยิ้มอย่างสำนึกขอบคุณที่สุด

"ขอโทษนะฮะ ไม้เท้าผมติดอยู่ตรงซอกตะแกรงท่อ ช่วยผมงัดหน่อยได้ไหมฮะ"

            เคยมีคนกล่าวไว้ว่า มนุษย์เกิดมาเป็นลูกธนูบนคันศร การเลี้ยงดูคือสายพาดรอวันปล่อยให้หลุดจากแหล่ง ซึ่งก็หมายถึงพ่อแม่ ครูบาอาจารย์ หรือใครก็ตามแต่ในฐานะผู้อบรมดูแล มีหน้าที่ทำให้เราขับเคลื่อนได้ ไม่พุ่งย้อนกลับมาอยู่กับที่ ไม่หัก และไม่เสียบผิดเป้าหมาย หากจะมีอะไรต่างกันระหว่างคนกับลูกธนู ก็ตรงที่ธนูดอกนี้มีชีวิต มีทางอยากเลือกเดิน ซึ่งอาจตรงหรือไม่ตรงกับเป้าหมายของคนน้าวสายก็ได้