คนมองเห็นหลายคนมักไม่แน่ใจว่าถ้าต้องอธิบายภาพ หรืออธิบายอะไรสักอย่างให้คนตาบอดฟังแล้วเข้าใจควรบอกอย่างไร หลายครั้งเกรงว่าถ้าพูดไปแล้วคนตาบอดจะเข้าใจไหม จะนึกภาพออกหรือเปล่า ถ้าเป็นคนตาบอดที่เคยมองเห็นมาช่วงหนึ่งก็จะง่ายหน่อย เพราะเคยมีประสบการณ์เห็นสิ่งมากมายมาแล้ว เวลาพูดถึงสี ถึงลักษณะบางอย่างก็จะนึกออกได้ง่ายกว่า แต่จริงๆ จะบอกว่าสำหรับคนตาบอดแต่กำเนิดเองก็อาจไม่ยากอย่างที่คิด มีข้อแม้ว่าเขาคนนั้นจะต้องโตระดับหนึ่ง มีประสบการณ์จับสัมผัสสื่อ สัมผัสสิ่งต่างๆ มาแล้วพอสมควรด้วยค่ะ
ถ้าใครเคยอ่านนิยาย อ่านหนังสือที่มีการบรรยาย หรือพรรณนาสิ่งต่างๆ มาก่อน คำแนะนำง่ายๆ มีเพียงอธิบายคล้ายแบบนั้นเลย ภาษาอาจไม่ต้องสละสลวยเหมือนภาษาเขียน เล่าธรรมดาๆ นี่แหละ เพื่อนตาบอดหลายคนที่เคยคุยด้วยมักบอกว่า “ให้อธิบายปกติ อย่าเพิ่งกลัวว่าพวกเขาจะไม่เข้าใจ” ส่วนตัวคิดว่าคนตาบอดที่โตแล้วหลายคนมักมีประสบการณ์รับรู้ลักษณะสิ่งต่างๆ มาพอสมควร และจำนวนไม่น้อยผ่านการอ่าน ผ่านการฟังหนังสือเสียงมาหลายเล่ม ไม่ว่าจะเคยเห็นมาก่อนหรือไม่ที่เหลือก็จะจินตนาการในหัวเอง ซึ่งจะเป๊ะแบบของจริงหรือเปล่าก็อีกเรื่องหนึ่ง แต่คนทั่วไปไม่จำเป็นต้องคิดมากขนาดนั้นก็ได้
เบื้องต้น ส่วนตัวเวลาอธิบายอะไรให้เพื่อนๆ ฟัง ก็ไม่ได้คิดเยอะขนาดนั้น อย่างพวกสีสัน สีชมพู สีฟ้า สีครีม ก็จะพูดไปเลย เพิ่มเติมอารมณ์ของสีเข้าไปด้วยก็ได้ เช่น สีชมพูจะออกหวานๆ เป็นสีแทนความรักแบบนุ่มนวลน่ารักๆ สีฟ้าก็โทนเย็นๆ หรือสามารถเปรียบเปรยให้เข้าถึงทีมสีขึ้นไปอีกก็ได้เช่นกัน เป็นต้นว่าสีน้ำตาลคลาสสิกดูหวานๆ เหมาะกับคนแนวไหน ไม่ต้องไปสนใจหรอกว่าคำสื่ออารมณ์สีต่างๆ คลาสสิก วิบวับ เป็นประกาย ดูหรูหรา โทนเย็นๆ ร้อนๆ พวกนี้คนตาบอดจะนึกตามได้ถูกไหม ปล่อยให้จินตนาการได้เองเลย
ในกรณีต้องการอธิบายภาพ ลวดลาย วัตถุ คน สัตว์ ก็ไม่จำเป็นต้องคิดอะไรเยอะเช่นกัน สามารถเล่าไปได้เลยคล้ายตอนเล่าให้เพื่อนที่มองเห็นฟัง แต่อาจเพิ่มการเปรียบเปรยกับลักษณะของสิ่งรอบตัว หรือลายเส้นพื้นฐานและรูปทรงเลขาคณิต ที่พวกเขาน่าจะเคยจับสัมผัสมาก็ได้
เพื่อให้นึกออกง่ายขึ้น ยกตัวอย่างเช่น
- ตัวรถไฟจะเป็นทรงสี่เหลี่ยมต่อๆ กัน
- ผู้ชายคนนี้ใบหน้าเรียวคล้ายวงรีหรือไข่ไก่
- แก้วเป็นลักษณะทรงกระบอกสูงหน่อยและมีลูกเล่นเป็นคลื่นๆ ข้างแก้ว
- ในภาพเป็นมุมระเบียงของคาเฟ่แห่งหนึ่งที่มีชุดโต๊ะเก้าอี้สีขาวตั้งอยู่แทบติดระเบียง โดยมีฉากหลังเป็นทิวเขาและสายหมอกเจือจางให้อารมณ์ปลอดโปร่งและสดชื่น
ทั้งนี้ ถ้าสิ่งไหนที่พวกเขาอยากรู้และไม่เกินเหมาะสมก็ควรให้ได้จับ ได้สัมผัสเพื่อให้สามารถจินตนาการออกก็จะเข้าใจมากกว่า เป็นการเรียนรู้โลกแบบหนึ่งแทนการใช้สายตา และยังเป็นพื้นฐานให้คนตาบอดสามารถนำไปต่อยอดเวลาคนอธิบายสิ่งหนึ่งๆ โดยเปรียบเทียบกับอะไรที่เขาเคยจับสัมผัสมาก่อนได้ด้วย แต่ถ้าอะไรที่ไม่สามารถจับต้องด้วยมือได้จริงๆ ก็อาศัยการเปรียบเทียบ หรือบรรยายให้ใกล้เคียงที่สุดเท่าที่เป็นไปได้ เช่น ไอหมอกเป็นสีขาวเกิดจากไอน้ำลอยตัวจับกลุ่มกันในบรรยากาศ ส่วนคนตาบอดจะจินตนาการถูกต้องแค่ไหนอย่ากังวลมากนัก
สุดท้ายนี้ อย่างที่เคยเล่าไปในหลายบทความก่อนหน้า ยุคปัจจุบันมีเทคโนโลยีเข้ามาช่วยอธิบายภาพให้คนตาบอดทราบได้พอสมควรแล้ว มีทั้งแบบแอพพลิเคชั่นบนสมาร์ทโฟน หรือใช้งานบนเว็บไซต์ เช่น ChatGPT Gemini และอีกมากมายที่เพียงถ่ายรูปเข้าไปเอไอก็จะบรรยายภาพให้อย่างละเอียดและค่อนข้างใกล้เคียงทีเดียว หนำซ้ำสามารถเจาะลายละเอียดในส่วนที่สงสัยได้อีกด้วย ถ้าจังหวะนั้นไม่สะดวกอธิบายภาพก็สามารถส่งรูปเพียวๆ ให้คนตาบอดได้เลย อาจจะมีกำกับไว้นิดหน่อยสั้นๆ ว่าเป็นภาพเกี่ยวกับอะไรก็จะช่วยให้แยกภาพได้ง่ายขึ้น แต่ติดนิดหน่อยเรื่องข้อความถ้าตัวหนังสือมีลูกเล่นซับซ้อนจะทำให้มีโอกาสถอดข้อความได้ออกมาไม่ตรงไปบ้าง เช่นกันค่ะ
ผู้อ่านสามารถสนับสนุนเว็บไซต์ โดยการอุดหนุนนิยายบนเว็บไซต์ เขียนกันดอทคอม เว็บไซต์อ่านนิยายที่คนตาบอดเป็นเจ้าของ และอยากให้สังคมการอ่านเป็นของคนทุกกลุ่ม ไม่ว่าตาดีหรือตาบอด
แสดงความคิดเห็น